QUEST 2, de 4 Scenario's

Quest 2 4 Scenario’s voor het vmbo bb en kb. Met als drijvende krachten leerling/docent gestuurd en plaats afhankelijk/onafhankelijk.

De 4 scenario's zoals in Quest 2 gevraagd worden zijn hier beschreven.
Lees het door en je mag het van feedback voorzien.

Quest 2 4 Scenario’s voor het vmbo bb en kb. Met als drijvende krachten leerling/docent gestuurd en plaats afhankelijk/onafhankelijk.

Hieronder worden 4 scenario’s beschreven waar het vmbo onderwijs voor BB (basisberoeps) en KB (kaderberoeps) voor de aankomende termijn, 10-15 jaar, naartoe kan groeien.

Voordat ik aan de 4 scenario’s begin beschrijf ik een aantal onzekere situaties waardoor de   4 scenario’s voor het specifieke vmbo niet meer gelden. Deze onzekere situaties kunnen ervoor zorgen dat het huidige vmbo in 2030 verdwenen is en daardoor ook de 4 scenario’s niet meer mogelijk zijn. In dat geval kunnen de scenario’s gelezen worden voor het VO in het algemeen.

Onzekere situaties:

-          Verschuiven van vmbo kb en bb naar po-mbo onderwijs. Hierdoor gaat een leerling wellicht in één gebouw vanaf 2^e levensjaar naar school tot 21^e levensjaar en heeft dan een basisschool met praktische beroepsopleiding (max mbo) erachteraan gevolgd.

-          Verdwijnen van vmbo kb en bb. Dat het onderwijs verandert in een highschool model waardoor een leerling na het po een algemene route volgt naar een beroepsopleiding zonder tussenkomst van een praktische richting.

-          Upgraden van vmbo kb en bb. Kb en bb routes worden meer theoretisch gemaakt naar vmbo-t model. Geen enkel praktijkvak meer maar elke leerling een vmbo-t route op 3 niveaus (laag-middel-hoog). Hierdoor komen leerlingen allemaal met hetzelfde vakkenpakket, op 3 niveaus, aan het einde van het vmbo en kunnen daarna op 3 niveaus doorstromen naar het mbo.

-          Ontstaan van praktijk vmbo scholen op kb en bb niveau. Vmbo-t blijft bestaan en daarnaast komen ambachtsscholen die de huidige kb en bb leerlingen een praktijkrichting aanleren ter voorbereiding op mbo.     

                                   LB                                           RB

                                   LO                                           RO

Definities voor vmbo van de 4 onderdelen:

Plaats onafhankelijk leren:

In 2030 is de mogelijkheid, technisch gezien, om plaats (en tijd) onafhankelijk te leren. Die mogelijkheid is er namelijk nu al dus zal verder uitgebreid worden. Voor het vmbo kan dit betekenen dat leerlingen wanneer zij kunnen en willen vakken volgen die zij op dat moment nodig hebben. Diploma’s zijn waarschijnlijk opgeheven en vervangen door examenvakken die nodig zijn voor een mbo vervolgopleiding. Bepaalde vakken bieden toegang tot de vervolgopleiding dus moeten behaald zijn in het VO. Naast de examenvakken zijn er de examenvaardigheden die op niveau moeten zijn voordat er tot vervolgopleiding toegelaten wordt. Waar deze vakken en vaardigheden gevolgd worden is niet bepaald. In 2030 is plaats onafhankelijk leren een noodzaak zoals van der Klink (2010) en Maier & Schmidt (2007) aangeven. Vormen van leren die flexibel en just-in-time kunnen worden ingezet zijn noodzakelijk volgens van der Klink (2010) en Maier en Schmidt (2007). Het vmbo is ook plaats onafhankelijk doordat er in 2030 veel informeel geleerd wordt en deze vorm van leren een onderdeel is van de geïntegreerde vorm van de vmbo examenvakken. Innovaties vragen om vormen van leren die meer geïntegreerd zijn in de dagelijkse werksituatie. Met name meer informele vormen van leren die in de werksituatie zijn ingebed zijn kansrijk om bij te dragen aan de versterking van het innovatief handelen (De Jong, 2010; Sloep et al, 2011b; Schulz & Stamov, 2010). Het huidige blended learning met klassikaal e-learning is verschoven naar blended learning met formeel en informeel leren door elkaar (Sloep, 2012).

Het plaats onafhankelijk leren door de vmbo leerling bestaat uit dat de leerling kan kiezen waar hij leert. Het kan in een schoolgebouw, het kan thuis, het kan op een werkplaats of instelling of zelfs in een ander land. 

Plaats afhankelijk leren:

De leerling volgt in 2030 de examenvakken in een (school)gebouw, op bepaalde tijden. Het in groepen samen leren is uitgebouwd tot een wetenschap. Leerlingen werken samen aan vakken en leren van elkaar, ondersteund door docenten die meerdere kleine groepen aanstuurt. De 21 century skills zijn in dit gebouw leidende voorwaarden omdat leerlingen hierdoor beter worden voorbereid in de examenvaardigheden die nodig zijn voor doorstroming naar mbo. De school draagt bij aan de ontwikkeling van actief democratisch burgerschap bij jongeren door een oefenplek te zijn waar zij kunnen leren wat het betekent te participeren in democratische praktijken (Veugelers, 2010). Discussie in de klas tijdens reguliere lessen over maatschappelijke kwesties kan zo’n democratische praktijk zijn waar veel leerlingen actief aan kunnen deelnemen (Hess, 2009). Discussie wordt gezien als een essentieel onderdeel van de democratische samenleving (Althof & Berkowitz, 2006; Gutmann & Thompson, 2004; Haste, 2004). Om actief te kunnen deelnemen aan discussies en debatten moeten leerlingen samen in één gebouw aanwezig zijn.

Reden voor plaats afhankelijk leren in een (school)gebouw is dat er in 2030 grote waarde gegeven is aan het samen leren van elkaar. De sociale factor om van elkaar te leren en met elkaar is groot.

Lerende aan het stuur:

Diploma’s zijn in 2030 vervangen door examenvakken die gehaald worden in een volgorde die de leerling zelf bepaalt. Technisch is dit in 2030 mogelijk omdat de huidige technische mogelijkheden uitgebreid worden. Daarnaast is de verbetering van de huidige situatie door sterke samenwerking met het bedrijfsleven tot stand gekomen. Examenvakken zijn in 2030 ontwikkeld in sterk innoverende branches, daardoor neemt de behoefte toe aan andersoortige instrumenten om de actuele bekwaamheden van studenten te documenteren bijvoorbeeld evc-trajecten en portfolio’s (Miao et al, 2011; Joosten-Ten Brinke et al, 2011). De vmbo leerling bepaald zijn vakken, theorievakken of praktijkvakken, zelf. LOB is vanaf het eerste vmbo jaar nog steeds een belangrijk vak waardoor de leerling beter weet welke vakken van hem verlangd wordt bij een beroepsopleiding. In 2016 is hiervoor de verandering in gang gezet door de introductie van profielvakken en keuzevakken. In 2016 is de vmbo leerling aangevangen met zelf de regie van zijn studieroute te bepalen. De introductie van de keuzevakken in 2016 is de voorloper van het personalisatie van de studieroute door de leerling zelf in 2030. Docenten zijn coaches en motivators die de leerling begeleiden in deze studieroute. Docenten hebben de cruciale rol om de leerling zodanig te sturen dat deze geen onnodige vertraging oploopt waardoor een studieroute onnodig duur wordt.

Het leerling gestuurd leren houdt voor de vmbo leerling in dat hij de regie heeft in het volgen van vakken. Welke vakken hij volgt wordt door de leerling zelf bepaald. Examenvakken en examenvaardigheden dienen behaald te worden voor een vervolg in het mbo.

Docerende aan het stuur:

De docent of onderwijsinstelling bepaalt in 2030 de studieroute van de leerling. Het curriculum wordt vastgesteld door de onderwijsinstellingen en de docenten geven richting aan dit curriculum. Docenten geven aan waar en wanneer de examenvakken gevolgd kunnen worden en bepalen de inhoud van deze vakken omdat zij weten wat er gevraagd wordt in het examen oor de betreffende vakken, ook praktijkvakken. In 2030 wordt er meer gebruik gemaakt van de ICT mogelijkheden, boeken zijn verdwenen en ook schrijven is geen vak meer. In het bedrijfsleven wordt ook geen geschreven tekst gebruikt maar is het minste getypt maar het meest gesproken tekst. Teksten worden via audio gegeven en antwoorden worden via audio gegeven of via beeldscherm gemaakt. Praktijkvakken op vmbo kb en bb worden in reële omgevingen gegeven in samenwerking met het bedrijfsleven. Ieder praktijkvak heeft te maken met echte praktijksituaties en simulatie werkplekken zijn verdwenen. Deze praktijkvakken worden gedoceerd door personen uit de praktijk en deze docenten bepalen welke route er nodig is ter voorbereiding van het betreffende vak. Deze ontwikkeling is in 2030 mede noodzakelijk geworden door demografische ontwikkelingen waardoor praktijkdocenten zeer schaars zijn geworden.

Het docent gestuurd leren in 2030 voor het vmbo bestaat uit lesgeven op traditionele wijze met de moderne techniek van die tijd. De docent heeft de regie en bepaalt welke vakken in welke volgorde gevolgd moeten worden door de leerlingen. De filosofie van docenten is in 2030 dat docent gestuurd onderwijs voor vmbo leerlingen de beste manier van lesgeven is mede door het ontbreken aan planningsvaardigheden en zelfdiscipline van de vmbo leerling.

  

Hierboven beschreven onderdelen kunnen 4 scenario’s opleveren wanneer er gekeken wordt naar het onderwijs voor vmbo kb en bb in 2030. Wanneer de 4 onderdelen gecombineerd worden zijn de volgende 4 scenario’s in 2030 een feit :

                                                           LB                                           RB

                                                           LO                                           RO

Scenario 1:      Lerende gestuurd + plaats onafhankelijk (RB)

Vandaag de dag, in 2030, is het de leerling die bepaalt welke studieroute hij volgt. De snelheid van deze route en plaats (en tijd) waar deze gevolgd wordt is in handen van de leerling. De ICT mogelijkheden zijn zodanig ingericht dat het mogelijk is om alle vmbo vakken te volgen waar de leerling het beste resultaat boekt. Vroeger, in 2015, bestond het vmbo nog uit 4 schooljaren. Tegenwoordig is het mogelijk om er 2 tot 6 jaren over te doen, naargelang de studieroute van de leerling. Sinds 2020 is schrijven en lezen afgeschaft als leervak en vervangen door digitale communicatie. Via persoonlijke digitale accessoires als horloges, brillen en petten die alles registreren bouwt een leerling doorlopend een portfolio op. Deze accessoires registreren  welke vorm van onderwijs een leerling volgt maar ook op welke plaats dit onderwijs gevolgd wordt. Het is tegenwoordig namelijk normaal dat een leerling van het vmbo zowel in het bedrijfsleven als in een leercentrum zijn studieroute volgt. Hierdoor kan de leerling het beste uit zichzelf halen.      

Scenario 2:      Lerende gestuurd + plaats afhankelijk (LB)

Vandaag de dag, in 2030, is het onderwijs ontworpen voor de leerling. Dit ontwerp houdt in dat het leerling gestuurd dus de leerling bepaalt de studieroute en de snelheid van deze route. Plaats (en tijd) is vastgesteld voor iedere leerling door de onderwijsinstelling. De onderwijsinstelling faciliteert hiermee de beste plaats voor de leerling om zijn gekozen studieroute te volgen. Deze plaats kan in het leercentrum zijn maar ook daarbuiten bij bedrijven en instellingen. In 2016 is de start gemaakt in het vmbo om de keuze aan de leerlingen te geven dmv de keuzevakken. Tegenwoordig zijn diploma’s afgeschaft en vervangen door examenvakken en examenvaardigheden die toegang geven tot het mbo. De onderwijsinstelling heeft de samenwerking met bedrijfsleven en overheidsinstellingen de afgelopen 15 jaar sterk verbeterd. Hierdoor zijn er voldoende leerplaatsen om elke leerling een passende leerplaats aan te reiken op verzoek van de leerling.    

Scenario 3:      Docent gestuurd + plaats onafhankelijk (RO)

Vandaag de dag, in 2030, volgt de leerling zijn gekozen richting waar hij wil. Docenten en de onderwijsinstelling zijn de autoriteit wat betreft gevraagde vaardigheden en kennis vanuit het bedrijfsleven. Deze vaardigheden en kennis zijn gebundeld in leerthema’s die aan de leerlingen worden aangeboden. De leerling kan deze leerthema’s in een (school) gebouw volgen, thuis volgen, via een stageplaats of in werksituatie bij bedrijven en/of instellingen volgen. Hoe de leerling het onderwijs volgt, en de inhoud van het onderwijs, wordt door de docent vastgesteld. Vroeger, 15 jaar geleden, was het ondenkbaar dat de leerling kon kiezen waar hij het onderwijs kon gaan volgen. Tegenwoordig bepaalt de leerling waar hij de aangeboden leerthema’s voor hem het meest succesvol gevolgd kan worden. Mede door deze succesvol gekozen plaats kan de leerling tijd winnen, of zich breder voorbereiden. Hierdoor kunnen leerlingen eventueel sneller doorstromen naar het mbo. Een andere mogelijk is om, eenmaal op het mbo, een versneld programma te doorlopen vanwege de brede voorbereiding. Zelfs in het buitenland wordt vandaag de dag het vmbo gevolgd, begeleid en aangestuurd door docenten op afstand. Door de globalisering is het mondiale contact vergemakkelijkt. Alleen de tijdzones blijft een probleem, evenals de verschillende jaargetijden op het noordelijke- en zuidelijk halfrond, voor sommige leerthema’s.

Scenario 4:      Docent gestuurd + plaats afhankelijk (LO)

Anno 2030 is het onderwijs compleet vernieuwd. Vroeger, 15 jaar terug, waren er aparte scholen voor vmbo met aparte lokalen voor verschillende klassen. Tegenwoordig zijn er leercentra waar het vmbo, ook de praktijkrichtingen, als 1 geheel met basisonderwijs en beroepsonderwijs een plaats heeft. De leercentra zorgen ervoor dat leerlingen van elkaar en met elkaar leren. Mbo’ers worden betrokken in het onderwijs voor vmbo en basisonderwijs, en vmbo’ers worden betrokken bij het onderwijs aan basisonderwijs. Andersom kunnen basisschool kinderen makkelijker doorstromen, bijvoorbeeld klassen overslaan, en vmbo’ers kunnen makkelijk doorstromen naar het mbo wanneer aan de eisen voldaan is. Docenten vanuit de onderwijsinstelling bepalen de inhoud van leerthema’s omdat zij de contacten hebben met het bedrijfsleven en instellingen en zodoende actueel zijn in de gevraagde vaardigheden en kennis. In de huidige tijd is het bedrijfsleven niet meer weg te denken uit de leercentra, er zijn bedrijven die zich gespecialiseerd hebben in personeel wat vanuit bedrijfsleven in de leercentra leerlingen coacht. Doordat personen uit het bedrijfsleven in de leercentra werken is het makkelijker om verschillende banen te combineren. Door de demografische ontwikkeling van de laatste 15 jaar is het noodzakelijk geworden dat de beroepsbevolking meer werk. Doordat er in de leercentra makkelijk te combineren is met verschillende werkgevers is het mogelijk dat de beroepsbevolking meer kan werken.

Naast genoemde scenario’s heb ik gekeken naar de 4 scenario’s van het CPB voor 2040 zoals het CPB dit in 2006 al geschreven heeft. De 4scenario’s van het CBP heb ik vertaald naar een mogelijkheid voor de 4 onderdelen van de scenario’s zoals hierboven beschreven.

www.NL2040.nl geeft aan:

Meer specialisme of meer generaliserende beroepen, groter of meer steden.

George Gelauff legt de 4 scenario’s uit (https://www.youtube.com/watch?v=d2YiAJV8Iws)  zoals het CPB in 2006 heeft geschreven. Deze scenario’s kunnen vervolgens worden vertaald naar het vmbo-onderwijs. 

Scenario 1 Talent Towns, kleine steden met veel specialisaties. Naar het vmbo onderwijs vertaald: Het onderwijs zal plaats afhankelijk zijn, want elke plaats heeft nog steeds zijn vmbo. Het onderwijs zal leerling gestuurd zijn want iedere leerling gaat zijn eigen specialisme volgen, ook al in het vmbo, en heeft hiervoor zijn eigen vakken en studieroute nodig die hij/zij zelf bepaalt.

Grote ongelijkheid, rijkdom/armoede.

Scenario 2 Cosmopolitan Centres, grote steden met veel specialisaties. Naar het vmbo onderwijs vertaald: Het onderwijs zal plaats onafhankelijk zijn, want over heel Nederland zijn vmbo leerlingen maar de schoolgebouwen zijn verdwenen naar de steden. In de grote steden zijn maar een paar grotere schoolgebouwen die ook leerlingen vanuit de thuissituatie of werksituatie (stage) onderwijs aanbieden. Het onderwijs zal leerling gestuurd zijn want iedere leerling gaat zijn eigen specialisme volgen, ook al in het vmbo, en heeft hiervoor zijn eigen vakken en studieroute nodig die hij/zij zelf bepaalt.

Grote ongelijkheid, rijkdom/armoede.

Scenario 3 Egalitarian Ecologies, kleine steden met veel generaliserend opgeleiden. Middelgrote bedrijven, verspreid over meer kleine steden, met veel personen die veel diverse taken kunnen. Naar het vmbo onderwijs vertaald: Het onderwijs zal plaats afhankelijk zijn, want elke plaats heeft nog steeds zijn vmbo waar de lerende naartoe komt. Het onderwijs zal docent gestuurd zijn omdat het onderwijs zeer breed moet zijn ter voorbereiding op de generaliserende functies. Onderwijsministerie/docenten bepalen daardoor een breed en algemeen vakkenpakket waardoor de studieroute en vakken door docenten worden gestuurd.

Meer gelijkheid, minder verschil rijkdom/armoede, hoog en laag geschoold werk.

Scenario 4 Metropolitain Markets, megagrote steden met veel generaliserend opgeleiden. Naar het vmbo onderwijs vertaald: Het onderwijs zal plaats onafhankelijk zijn, want over heel Nederland zijn vmbo leerlingen maar de schoolgebouwen zijn verdwenen naar de steden. In de grote steden zijn maar een paar grote schoolgebouwen die ook leerlingen vanuit de thuissituatie of werksituatie (stage) onderwijs aanbieden. Het onderwijs zal docent gestuurd zijn omdat het onderwijs zeer breed moet zijn ter voorbereiding op de generaliserende functies. Onderwijsministerie/docenten bepalen daardoor een breed en algemeen vakkenpakket waardoor de studieroute en vakken door docenten worden gestuurd.

Meer gelijkheid, minder verschil rijkdom/armoede, hoog en laag geschoold werk.

  

         

Literatuur:

Maier, R., & Schmidt, A. (2007). Characterizing Knowledge Maturing: A Conceptual Process Model for Integrating E-Learning and Knowledge Management. In N. Gronau (Ed.), 4th Conference Professional Knowledge Management Experiences and Visions WM 07 Potsdam. (Vol. 1, pp. 325-334). GITO. Retrieved from http://www.andreas-p-schmidt.de/publications/Maier_Schmidt_KnowledgeMaturing_WM07.pdf

Van der Klink, M.R. (2010). Human Resource Development. Groningen/Houten: Noordhoff Uitgevers.

De Jong, T. (2010). Linking social capital to knowledge production. An explorative study on the relationship between social capital and learning in knowledge-productive networks. Dissertatie. Enschede: Universiteit Twente.

Sloep, P., Van der Klink, M., Brouns, F., Van Bruggen, J. & Didderen, W. (red). (2011b) Leernetwerken. Kennisdeling, kennisontwikkeling en de leerprocessen. Houten: Springer Nederland.

Schulz, M., & Stamov Christian, R. (2010). Informal workplace learning: An exploration of age differences in learning competence. Learning and Instruction, 20(5), 383-399.

Sloep, P. B. (2012). On another kind of blended learning. Stories to TEL, online blog. Retrieved June 10, 2012 from http://pbsloep.blogspot.nl/2012/06/on-another-kind-of-blended-learning.html.

Miao, Y, Boon, J. Van der Klink, M. Sloep, P. & Koper, R. (2011). Support interoperability and reusability of emerging forms of assessment: Some issues on Open Universiteit 36 Rapport | TiB 2012.

Joosten ten Brinke, D., Van der Klink, M., Kicken, W., & Sloep, P. B. (2011). Technological aids to the efficient assessment of prior learning. In G. Margoulas (Ed.), E-Infrastructures and Technologies for Lifelong Learning: Next Generation Environments, 316-336. Hershey, New York: IGI Global.

Veugelers, W., (2010). Denken over burgerschapsvorming. In J. Peschar, H. Hooghoff, A. B. Dijkstra, & G ten Dam. Scholen voor burgerschap. Naar een kennisbasis voor burgerschapsonderwijs. Antwerpen - Apeldoorn: Garant.

Althof, W., & Berkowitz, M. W. (2006). Moral education and character education: their relationship and roles in citizenship education. Journal of Moral Education 35, 495-518.

Gutmann, A., & Thompson, D. (2004). Why Deliberative Democracy? New York: Princeton United Press.

Haste, H. (2004). Constructing the citizen. Political Psychology, 25, 413-439.